Hoa lan thường được phân thành hai loại chính đó là địa lan và phong lan. Hai loại này khác nhau cơ bản ở môi trường sống. Nếu địa lan phải trồng trong đất thì phong lan ký sinh trên các loại cây khác (hoặc giá thể). Không ai có thể khẳng định giữa địa lan và phong lan, loại nào độc đáo và có giá trị thẩm mỹ hơn loại nào, bởi cái đẹp phụ thuộc vào ý chí chủ quan, “gu thẩm mỹ” của từng người. Tuỳ từng người chơi mà họ phát hiện những điều thú vị riêng ở địa lan hoặc phong lan. Tuy nhiên, gần đây, người chơi lan có xu hướng thiên về các dòng phong lan hơn là địa lan, bởi phong lan rất đa dạng về chủng loại và tương ứng với đó là sự phong phú về cả sắc lẫn hương.

Phong lan là một trong những loài hoa không chỉ người Việt mà hầu hết các nước trên thế giới đều yêu thích. Người ta yêu thích hoa phong lan, không chỉ vì màu sắc đẹp, dáng hoa độc đáo, mùi hương thuần khiết của nó và còn là vì để một chậu phong lan khoe sắc, toả hương, nhất là phong lan rừng, phải trải qua bao tháng ngày chăm sóc công phu, tỉ mỉ như kiểu chăm sóc cho một nàng công chúa xin đẹp nhưng tính tình rất đỏng đảnh. Phong lan là loại hoa rất kỳ lạ và khó chìu chuộng. Lan ưa ẩm nhưng không thích ướt, luôn vươn tìm nguồn sáng nhưng lại e ngại ánh nắng trực tiếp, luôn cần nguồn dinh dưỡng hỗ trợ sinh trưởng nhưng dư thừa là lập tức sinh bệnh, hoa nở từ thân nhưng cây con (kie lan) cũng có thể mọc từ thân … Và còn biết bao điều thú vị từ loài hoa khó hiểu và đáng yêu này!

Người chơi phong lan hiện nay rất đa dạng thành phần, từ công chức, viên chức, doanh nhân, công nhân, nông dân… đủ cả, nhưng tựu trung lại có thể tạm phân ra hai trường phái cơ bản, đó là trường phái chơi phong lan công nghiệp và trường phái chơi phong lan rừng, tất nhiên, cũng có không ít người thích chơi cả hai loại.

Phong lan công nghiệp nguyên thuỷ cũng từ tự nhiên nhưng được con người chọn lọc, thuần dưỡng, lai tạo, nhân giống bằng kỹ thuật-công nghệ hiện đại, sau đó chăm sóc và nuôi trồng trong môi trường nhân tạo với số lượng nhiều. Các loại phong lan công nghiệp phổ biến nhất được nhiều người ưa thích ra như hồ điệp, dendro, vũ nữ, vanda… Bên cạnh đó, hiện nay, có nhiều loài lan rừng quý hiếm, khó nhân giống ngoài tự nhiên như hoàng thảo kèn, hoàng thảo phi điệp (giả hạc), hoàng thảo trầm… cũng được các nhà vườn đưa vào nhân giống bằng cách gieo hạt hoặc công nghệ nuôi cấy mô để cho ra số lượng nhiều phục vụ nhu cầu của người chơi lan.

Người chơi phong lan công nghiệp tìm thấy ở đó có những nét thú vị mà các dòng lan tự nhiên không có, đặc biệt là màu sắc và mùi hương. Ví dụ như, nếu ngoài tự nhiên, hoa phong lan nghinh xuân (đại châu, ngọc điểm) nhìn chung màu sắc khá đơn điệu, màu chủ đạo chỉ là trắng chấm nâu hoặc chấm tím, nhưng bằng công nghệ hiện đại, người Thái Lan có thể lai tạo ra phong lan ngọc điểm có rất nhiều màu sắc khác nhau như đỏ, vàng, tím, cam, hồng... Hoặc, con người có thể tạo ra một giống phong lan mới bằng kỹ thuật-công nghệ tiên tiến mà phong lan mãn thiên hồng là một sự thú vị. Dù có nguồn gốc từ hồ điệp, nhưng mãn thiên hồng hơn hẳn “tiền nhân” ở sự hài hoà giữa thân và lá, giữa lá và hoa, giữa cành hoa và dáng hoa, giữa sắc hoa và hương hoa. Có lẽ vì thế, mãn thiên hồng được bình chọn là một trong mười loài hoa đẹp nhất thế giới.

Khác với phong lan công nghiệp, phong lan rừng đòi hỏi người chơi phải dụng công và dụng tâm, bởi mỗi loài có đặc điểm khác nhau về quá trình sinh trưởng; môi trường sống; nhu cầu dinh dưỡng; khả năng kháng bệnh; thời điểm đẻ nhánh, ra hoa… Phong lan rừng có rất nhiều loại, người chơi có thể sưu tầm giống trong nước hoặc những giống nhập khẩu từ nước ngoài, nhưng tựu trung lại có thể xếp lan rừng vào hai dòng chính đó là đơn thân và đa thân (cũng có một số loại trung gian nhưng không nhiều). Phong lan đơn thân, nhìn chung chỉ tăng trưởng, phát triển về chiều cao, hầu như không đẻ nhánh như lan đuôi cáo, lan đuôi chồn, lan nghinh xuân (ngọc điểm)… Phong lan đa thân tăng trưởng về số lượng cây liên tục trong quá trình sinh trưởng, tiêu biểu nhất là dòng hoàng thảo (dendrobium) như phi điệp-giả hạc, kèn, hoàng phi hạc, long tu, hạc vỹ… Nhưng dù đơn thân hay đa thân, thì phong lan rừng, nhìn chung, một năm chỉ cho hoa một lần và hoa không bền. Ấy vậy mà không biết có bao nhiêu người chết mê, chết mệt cũng chỉ vì mấy chậu phong lan.

Người ta mê phong lan rừng không chỉ vì vẻ đẹp của sắc hoa quyến rũ, của hình hoa độc đáo, của hương thơm đại ngàn mà còn bởi những triết lý sâu xa ẩn chứa bên trong những nhành lan khô khốc, trơ trọi của mùa rụng lá, để rồi một sáng mai kia, khi những giọt sương mai còn đọng long lanh trên cây cỏ, hoa phong lan như nàng sơn nữ hồi sinh sau một giấc ngủ dài, toả sáng giữa đại ngàn. Từ thú chơi phong lan rừng, nhiều đã gửi gắm tâm ý của mình vào trong đó. Quá trình sinh trưởng của cây phong lan được ví như cuộc sống của một con người, phải trải qua bao nhiêu thăng trầm mới có ngày hưởng thành quả tốt đẹp, giống như phong lan phải vượt qua mùa lá rụng đầy đau đớn để đợt đến ngày đơm hoa, khoa sắc, toả hương. Chăm sóc một chậu lan quý cũng chẳng khác mấy so với dưỡng dục nhân cách một con người, nếu vì muốn cây chóng lớn, mau hoa mà tưới nhiều nước, bón nhiều phân, không sớm thì muộn chậu lan sẽ phát bệnh mà hỏng, cũng như con người nếu được nuông chìu trong nhung lụa thì nhân cách sẽ rất dễ bị lệch lạc; nhưng chơi lan mà phó mặc cho tự nhiên, không chăm sóc cẩn thận thì làm sao mong đến ngày hoa nở, con người thiếu sự bảo ban, giáo dục tử tế thì khó có thể nên người… Nếu là người yêu thích hoa, đam mê phong lan, bạn sẽ thấm thía câu nói của cổ nhân: Nuôi cá dưỡng tâm. Nuôi chim dưỡng chí. Nuôi cây dưỡng thần.

Ở Ngọc Hồi hiện nay, chưa có ai thống kê số lượng người chơi phong lan, nhưng ước tính con số cũng lên đến hàng trăm người. Có người sưu tâm vài chậu, vài loại, nhưng cũng có người có đến hàng trăm chậu, với rất nhiều loại khác nhau, từ lan rừng đến lan công nghiệp, từ địa lan đến phong lan, từ lan nội địa đến lan ngoại nhập. Người không có điều kiện thì tận dụng mọi không gian thuận lợi để treo phong lan, người có sân vườn rộng thì thiết kế cả vườn lan rất đẹp để thoả đam mê. Có thể kể ra đây một vài vườn lan đẹp ở Ngọc Hồi: Vườn lan anh Tuấn (ở thôn 7, thị trấn Plei Kần, vườn lan anh Bản (ở thôn Phia Pháp, xã Đăk Xú), vườn lan anh Chanh (quán Ẩm thực nướng thị trấn Plei Kần)…

Chơi lan rất tốn thì giờ cho việc chăm sóc, nào là tưới nước, bón phân, cắt cành, sửa ngọn, phòng bệnh, trị bệnh… Bên cạnh đó, chơi lan ngày nay tương đối tốn kém. Nếu trước đây, người chơi lan chủ yếu sưu tầm trong tự nhiên, nếu có mua của người đi rừng cũng không mất nhiều tiền; còn bây giờ, phong lan ngày càng hiếm, nên người chơi chủ yếu phải bỏ tiền mua, những loại lan bình thường cũng mất vài chục nghìn 1kg, có loại phải mất vài trăm nghìn đến tiền triệu mới có được một chậu vừa ý. Rồi còn tiền để mua sắm vật tự như: giá thể, chậu, phân, thuốc phòng-trị bệnh cho lan. Ấy vậy mà, đã đam mê rồi thì thời gian, tiền bạc nhiều khi có thiết gì!